Noardeast-Fryslân

Noodzaak herindeling ?!

Het is stil rond de herindeling in Friesland en hier in Achtkarspelen. Toch is het belangrijk om een goede voorlichting te krijgen over wat een herindeling te weeg kan brengen. Meestal worden voor de vuist weg voordelen of nadelen genoemd en wordt het moeizame proces naar zo’n fusie vergeten. De eerste vraag is natuurlijk: waarom zou je samengaan met een andere gemeente! Voor welke problemen is fusie de beste of de noodzakelijke oplossing ….en is dat zo veel tijd, geld en onzekerheid waard?

Wat een fusieproces betekent voor mensen die er mee te maken krijgen, hoeven we niet zelf te bedenken. Er zijn genoeg voorbeelden om ons heen om de praktijk van herindeling te zien. Zelf was ik tien jaar geleden als adviseur van een provinciale instelling betrokken bij de herindeling van Drentse gemeenten. Onlangs was ik als bestuurslid van de Friese Kamer van koophandel ook - van een afstand - betrokken bij de fusie met de twee andere Noordelijke KvK’s.
Bij fusies zie je vaak hetzelfde:
 De reserves worden vóór de fusie aan de eigen organisatie of aan de wensen van de gemeente besteed. Het spreekt vanzelf dat dit niet altijd de goede manier van geldbesteding is.
 Er wordt veel geld besteed aan onderzoek en advies. Iedere stap in het proces wordt begeleid door onderzoek en advies. Meestal om objectiviteit te waarborgen, ook om zelf geen beslissingen te hoeven nemen. Ik noem een paar onderzoeken/adviezen: onderzoek naar de fusiepartners; advies over wie directeur van wordt van de nieuwe (gemeentelijke) organisatie en wie de hoofden van de afdelingen; advies over samengaan van gemeentelijke organisaties of door de gemeente gefinancierde instellingen en begeleiding bij die fusies; onderzoek naar de nieuwe naam, naar de vestigingsplaats van het gemeentehuis. Dit is maar een kleine opsomming.
 Een belangenstrijd om wie met wie samen gaat. Fuseren hele gemeenten of gaan gedeelten van gemeenten een andere fusie aan. In onze gemeenten is er nogal verschil of je in Buitenpost of in Surhuisterveen woont. Bij de uitkomst van zo’n belangenstrijd spelen veel factoren een rol, waarbij niet gezegd kan worden dat er de beste oplossing - voor de burger - uitrolt.
 De fusie vraag ook veel van de ambtenaren als werknemers. Er is veel onzekerheid over de eigen positie, veel meer dan bij een reorganisatie. Dit betekent ook dat de energie in een organisatie voor langere tijd vooral intern gericht zal zijn en dat de beleidsontwikkeling een tijd lang op een zacht pitje staat.
 Vaak wordt te weinig rekening gehouden met de eigen cultuur van de organisatie. Er zijn voorbeelden genoeg van bedrijvenfusies die mislukken doordat de bedrijfsculturen niet bij elkaar passen. Bij ABN/AMRO bleek dat het geval.

Dit is maar een kleine opsomming van wat een fusieproces met zich meebrengt. Uit het bedrijfsleven is bekend dat een kwart van de fusies mislukt. Bij een gemeentelijke fusie zijn veel meer betrokken dan alleen de werknemers. Vaak wordt niet gedacht dat een herindeling ook grote gevolgen heeft voor alle gemeentelijke instellingen en door de gemeente gesubsidieerde instellingen en verenigingen. Vaak moeten die mee fuseren. En dan is er natuurlijk de emotionele band van de inwoners met hun gemeente. Daar kun je niet zomaar gaan voorbijgaan. Er wordt vaak gepraat over de afstand tussen gemeente en burger. Een ding is zeker: een fusie vermindert de afstand niet.

Bij een fusie duurt het wel een paar jaar voordat alles weer een beetje draait zoals het hoort. Mijn ervaring is dat in Drenthe, waarbij alle gemeenten bij de herindeling betrokken waren, dit toch wel vijf jaar heeft gekost.

De SP in Achtkarspelen is niet principieel een tegenstander van een gemeentelijke herindeling. Wel vinden we dat de inwoners van Achtkarspelen zich hierover mogen uitspreken. Daarom is goede informatie over het waarom van een herindeling belangrijk. Wat zijn de problemen die nu en in de nabije toekomst spelen. Is een samengaan van gemeenten daarbij de enige of de beste oplossing.

Een volgende keer zal ik de voor- en nadelen van een gemeentelijke fusie op een rijtje zetten.

Namens SP Noordoost Fryslan,
Marianne Rigter (Penningmeester)